De maatschappij is de voorbije decennia een stuk diverser geworden. Helaas vertaalt dit zich niet zomaar naar een inclusievere samenleving waarin iedereen zijn plaats heeft. Verschillende sociale actoren hebben daar hun rol in op te nemen en ook de audiovisuele sector kan zijn steentje bijdragen.
Want hoe kunnen we mensen met diverse etnische- en culturele achtergronden opnemen in onze beeldcultuur en tonen dat ze eveneens volwaardig deel uitmaken van de samenleving die we delen?
Aan de hand van een sterke beeldcampagne wilen we de audiovisuele wereld activeren om van diversiteit een prioriteit te maken. Audiovisuele werken zijn een sterk medium met een breed en gevarieerd publiek. Wie daar aan het roer staat, heeft de tools in handen om verandering te brengen in hoe we naar elkaar kijken.
download
en kijk of het beter kan
3,3 miljoen of dertig procent van de Belgische bevolking heeft een migratieachtergrond.
Een aanzienlijk percentage hiervan heeft niet-Europese roots.
Maar als we onze televisie of computer aanzetten en we stoten op een film,
een serie of reclame: de wereld ziet er niet alleen veel witter uit dan ze is,
mensen van kleur worden ook nog te vaak stereotiep en zonder diepgang afgebeeld.
Dit gebrek aan (positieve) representatie van onze etnisch-culturele diversiteit is niet onschuldig. Wanneer mensen met diverse roots systematisch buiten spel worden gezet, ze enkel marginale, kwetsbare of stereotiepe rollen mogen verbeelden, versterkt dit de heersende ideeën van inferioriteit waar deze groepen al dagelijks en op verschillende domeinen tegen moeten opboksen. Bovendien geeft de afwezigheid van cultureel diverse actoren op onze grote en kleine beeldschermen impliciet aan dat deze mensen geen deel uitmaken van een samenleving die we in werkelijkheid wél samen aan het bouwen zijn.
U wil concrete voorbeelden?
Àls er al rollen zijn voor acteurs met een diverse achtergrond of donkere huidskleur,
dan beperken ze zich in de Belgische film- en televisie dikwijls tot personages die opereren binnen de
prostitutie, criminaliteit, armoede, kolonisatie, (bende)oorlog, migratie, rassenproblematiek, etc.
In het hokje topsporter of security personeel wordt deze groep ook wel eens geduwd.
Allemaal thema’s met een negatieve connotatie en/of eng mensbeeld. Daarnaast gaat het herhaaldelijk om figuratiewerk of kleine bijrollen die als ‘laaggeschoold’, ‘kwetsbaar’, ‘gevaarlijk’ of ‘minderwaardig’ bestempeld worden: adoptiekind, terrorist, dief, vluchteling, poetspersoneel, etc. De heersende gedachte daarbij is dat kleur en achtergrond functioneel moeten zijn. “Het plaatje moet kloppen”, zegt men dan. Maar dan gaat het enkel om het plaatje van het algemeen beoogd doelpubliek van audiovisuele maker. De witte kijker.
Uiteraard is er helemaal niets mis met deze thema’s en rollen an sich. Wel is het problematisch dat minderheidsgroepen bijna systematisch gekoppeld worden aan bovengenoemde thematieken of rollen. Daarmee communiceren we immers dat mensen met een kleur niet buiten deze rollen of thema’s gezien kunnen worden en dat legt heersende denkpatronen bloot die gebaseerd zijn op diep verankerde sociale veronder- stellingen. En precies daar zit het addertje onder het gras.
Om deze nefaste mindset tegen te gaan, moeten we dus actie ondernemen.
De laatste vijf jaar zijn er al wat inspanningen geleverd om meer diversiteit in beeld te brengen maar er is meer nodig.
Neem de drie succesvolste Vlaamse televisieseries van de laatste jaren als voorbeeld: Beau Sejour, Tabula Rasa en Salamander.
Reeksen met een bijna uitsluitend witte cast!
Enkel De Dag (2018) slaagt erin zowel in de hoofd- als in de bijrollen mensen van kleur op positieve en
gelaagde manier te integreren in de vertelling, waarbij een breed publiek aansluiting kan vinden.
Er is dus grote nood aan het intensiveren van wat nu op een zacht vuurtje borrelt.
Laat etnisch-cultureel diverse mensen op een gezonde manier mee verhalen vertellen
met gelaagde personages en uitgewerkte rollen. Iedereen wil zichzelf bevestigd zien.
Daarom moeten we streven naar een volwaardige én evenwichtige deelname.
Zeker als het gaat over verhalen die zich hier en nu afspelen, draagt een authentieke representatie van cultureel
diverse groepen alleen maar bij aan de waarachtigheid van het verhaal.
Hiervoor is onderzoek en verdieping nodig.
Routines, vanzelfsprekendheden en denkpatronen moeten worden bevraagd,
verhaallijnen herschreven of nagelezen en er kan een good practice uitgeschreven worden om de valkuilen voor te zijn.
Met verschillende initiatieven van Represent willen we dit aanmoedigen.
Als we moeten wachten tot een nieuwe generatie producenten en makers verandering brengt in het landschap met betrekking tot diversiteit, zou dat betekenen dat we nog decennia geduld moeten hebben voor er echt sprake is van een kleine vooruitgang.
Daarom willen wij met een creatieve campagne nù bewustwording en verandering stimuleren voor audiovisuele processen.
Bijgevolg spreken we de huidige grote spelers binnen de audiovisuele sector aan
alsook vakorganisaties van scenaristen, producenten en regisseurs.
Via de campagne stimuleren we de sector op een lichtvoetige,
prikkelende manier om verhalen en rollen te produceren die een correcte weerspiegeling zijn van de diverse maatschappij.
Rollen waarin ook cultureel diverse groepen zich herkennen.
Daarnaast willen we ook castingbureaus, agent- schappen en de verschillende opleidingen bereiken
met onze boodschap. We besteden extra aandacht aan de filmscholen.
Louter een beeldcampagne lanceren om de sector te activeren is niet voldoende.
Met REPRESENT willen we voornamelijk bereiken dat er duurzame veranderingen komen.
Het is belangrijk dat we hierbij effectieve tools aanreiken waarmee de sector aan de slag kan.
Daarom willen we een totaalplan bieden en een breed draagvlak creëren waarop de hele creatieve sector meegroeit.
Hiervoor zijn samenwerkingsverbanden aangegaan met belangrijke partners in de audiovisuele sector.
Op de 47ste editie van FFG organiseren we een sectordag:
De Dag van de diverse (?) filmberoep
samen met Wiftm, Wanda Collectief en Unie van regisseurs
met panelgesprekken waarbij de problematiek binnen de sector wordt aangekaart.
Op deze sectordag lanceren we eveneens een CHECKLIJST INCLUSIE.
Een kritische vragenlijst specifiek gericht naar de audiovisuele sector om inclusiever te denken
tijdens verschillende stappen binnen het productieproces.
Het doel hierbij is dat deze kritisch reflecterende vragenlijst breed (online)
gedragen en ondertekend wordt door verschillende hoofdspelers.
In het kader van Represent wordt er in samenwerking met verschillende
partners initiatieven georganiseerd om bestaande kennis
en kunde inzake inclusie zo breed mogelijk te delen binnen de sector.
